KINH TẠP A HÀM - QUYỂN 35
雜阿含經Hán dịch: Tống, Tam Tạng Cầu-Na-Bạt-Đà-La
Việt dịch: Thích Đức Thắng
Hiệu đính & Chú thích: Thầy Tuệ Sỹ.
THƯƠNG CHỦ
KINH SỐ 1488
Tôi nghe như vầy:
Một thời Đức Phật ở trong vườn Hảo y Yêm-la tại thôn Na-la. Bấy giờ tại thôn Na-la có Thương chủ xuất gia ngoại đạo, đã một trăm hai mươi tuổi, các căn suy yếu, được các Trưởng-giả, Bà-la-môn, Cư-sĩ thôn Na-la tôn trọng, cúng dường như bậc A-la-hán.
Thương chủ xuất gia ngoại đạo kia trước đây có một người thân, mệnh chung sanh về cõi trời. Ông ở cõi trời kia nhìn thấy Thương chủ xuất gia ngoại đạo, nghĩ rằng: “Ta muốn đến bảo Thương chủ xuất gia ngoại đạo đến chỗ Thế Tôn, tu hành phạm-hạnh. Sợ ông ta không nghe theo lời ta. Nay ta nên đến đó, bằng ý luận khiến cho hỏi.” Sau đó liền hiện thân xuống thôn Na-la, đến chỗ Thương chủ xuất gia ngoại đạo kia và nói kệ rằng:
| Sao là ác tri thức,
Hiện tướng thiện tri thức? Sao là thiện tri thức, Đồng một thể như mình? Vì sao cầu đoạn dứt? Làm sao lìa thiêu đốt? |
“Này Tiên nhân, nếu ông đem ý luận này hỏi những người kia, ai có thể giải rõ, nói nghĩa kia và đáp được cho ông thì có thể theo người ấy xuất gia tu phạm-hạnh.”
Thương chủ xuất gia ngoại đạo nhận những lời mách bảo của vị Thiên nọ, đến chỗ Phú-la-na Ca-diếp đem ý của bài kệ này hỏi Phú-lan-na Ca-diếp. Phú-lan-na Ca-diếp còn không thể hiểu được huống chi là có thể đáp lại.
Sau đó Thương chủ xuất gia ngoại đạo đến chỗ Mạt-ca-lê-cù-xá-lợi Tử, San-xà-gia-tỳ-la-chi Tử, A-kỳ-đa-chỉ-xá-khâm-ba-la, Ca-la-câu-đà Ca-chiên-diên, Ni-càn-đà Nhã-đề Tử, đều đem ý của bài kệ này để hỏi, tất cả đều không thể đáp.
Khi đó Thương chủ xuất gia ngoại đạo nghĩ rằng: “Ta đem ý luận bài kệ này hỏi các bậc Thầy xuất gia, tất cả đều không đáp được. Nay ta lại muốn cầu xuất gia, hiện tại ta tự có tiền của, chẳng bằng trở về nhà hưởng thụ ngũ dục.” Lại suy nghĩ: “Nay ta hãy đến Sa-môn Cù-đàm. Nhưng các vị Thầy Sa-môn, Bà-la-môn kỳ cựu như Phú-la-na Ca-diếp v.v… đều không thể đáp, mà Sa-môn Cù-đàm xuất gia tuổi trẻ, sao có thể thấu tỏ được. Nhưng ta nghe bậc tiên túc nói: ‘Chớ khinh người xuất gia tuổi trẻ mới học. Hoặc có Sa-môn xuất gia tuổi trẻ oai đức lớn.’ Hôm nay ta sẽ đến Sa-môn Cù-đàm, đem ý luận tâm niệm này để hỏi.”
Bấy giờ, Thế Tôn biết được tâm niệm của Thương chủ kia, liền nói kệ:
|
Sao là ác tri thức, Hiện tướng là thiện hữu? Trong tâm thật xấu, tởm, Miệng nói tôi đồng tâm, Việc làm không vui chung, Biết không phải thiện hữu. Miệng nói lời yêu mến, Tâm chẳng thật tương ưng, Việc làm cũng không đồng, Bậc tuệ nên giác tri, Đây là ác tri thức. Cùng ta đồng một thể, Sao là thiện tri thức? Cùng ta đồng một thể, Chẳng phải thiện hữu kia: Buông lung không chế ngự, Bại hoại, ôm nghi hoặc. Suy xét tìm manh mối, An nơi thiện tri thức, Như con trong lòng cha, Không phải kẻ bên ngoài: Đó là thiện tri thức. Vì sao cầu đoạn tận? Sanh vào nơi hoan hỷ, Trong mát, đáng khen ngợi, Tu tập quả phước lợi, Trọn tĩnh lặng, mát mẻ, Cho nên cầu đoạn tận. Thế nào là thiêu đốt? Vị tịch tĩnh vắng lặng, Biết vị viễn ly kia, Viễn ly ác thiêu đốt, Nếm được vị pháp hỷ, Tịch diệt lìa lửa dục, Đó gọi lìa thiêu đốt. |
Bấy giờ, Thương chủ xuất gia ngoại đạo tự nghĩ: “Sa-môn Cù-đàm đã biết tâm niệm của ta.” Liền bạch Phật:
“Nay con có được xuất gia tu phạm-hạnh, thọ giới cụ túc, trở thành Tỳ-kheo ở trong Chánh-pháp luật của Sa-môn Cù-đàm chăng?”
Phật bảo Thương chủ xuất gia ngoại đạo:
“Nay ông có thể được xuất gia tu phạm-hạnh, thọ giới cụ túc, trở thành Tỳ-kheo ở trong Chánh-pháp luật.”
Sau khi được xuất gia như vậy rồi ông tư duy… cho đến tâm thiện giải thoát, đắc quả A-la-hán.